Actueel

Het woordje "storm" wordt in de media al heel vlug in de mond genomen, terwijl er eigenlijk geen storm is. Ook wordt al vaker gezegd dat er een storm is doorgetrokken, terwijl het een onweersbui (bestaande uit multicellen) met zeer zware windstoten was. Wanneer spreken we nu van storm en hoe zit dat met die windstoten? 

Om het verschil tussen storm en zware winstoten duidelijk te maken, moeten we eerst weten dat er een verschil bestaat tussen de gemiddelde wind en de windstoten. De gemiddelde wind is de wind die gedurende 10 minuten wordt waargenomen en die wordt uitgedrukt in m/s, km/u of Beaufort. Een rukwind of windstoot is een plotse en krachtige windstoot. Het is een meteorologische term die verwijst naar een harde of zeer harde windvlaag. Deze kunnen voorkomen tijdens een storm, maar ook vaak bij grote onstabiliteit wanneer er krachtige cumuliforme wolken ontwikkelen, de zogenaamde cumulus congestus en de cumulonimbus. 

Ook moeten we even de schaal van Beaufort verduidelijken. Francis Beaufort heeft deze schaal in 1805 opgesteld en sindsdien werd deze vooral in de scheepvaart gebruikt. In 1921 werd de schaal aangepast door Sir George Simpson voor het niet zeevarend deel van de mensheid en voegde hij ook windsnelheden toe aan de schaal. Dan uiteindelijk in 1946 werd de belangrijkste wijziging doorgevoerd door het International Meteorological Committee en werd de schaal gebaseerd op de gemiddelde windsnelheid gedurende 10 min en dit op een hoogt van 10 m boven de grond. Dit is de schaal die we tot op heden gebruiken om de gemiddelde wind aan te geven.

Er wordt een gemiddelde gemeten, omdat de wind vrijwel nooit met een constante snelheid waait. Er is immers het effect van wrijving en ombuiging door obstakels die zich op het aardoppervlak bevinden (denk aan bomen, huizen, flatgebouwen, bergen...). Hierdoor ontstaan er windwervels. Ook kunnen deze windwervels ontstaan door een verschil van wind in de hogere lagen van de atmosfeer en de onderste lagen. Dit noemen we dan in vaktermen windschering. Deze wervels zorgen ervoor dat de wind niet gelijkmatig, maar eerder met horden en stoten waait. Stormwind is dus de gemiddelde wind gemeten over 10 min met een kracht van 9 Bft.

Je zou je kunnen afvragen hoe wind nu eigenlijk ontstaat? Als we het globaal bekijken is het vrij simpel. De zon verwarmt de aarde, de aarde verwarmt de luchtlaag er vlak boven. Deze luchtlaag gaat stijgen en op deze plaats ontstaat lage luchtdruk. Het tekort aan lucht moet nu aangevuld worden. Koudere lucht van de hogere etages van de atmosfeer neemt de plaats in van de opgewarmde lucht. De horizontale verplaatsing van de lucht is de wind. Het tekeningetje hieronder maakt het nog wat duidelijker. Er komt wel wat meer bij kijken bij dit proces, maar globaal is dit wat er gebeurt.

Het ontstaan van wind: koude lucht neemt de plaats in van opgewarmde lucht.

Een leuk weetje is ook de wet van Buys Ballot. Als je met je rug in de wind staat, dan bevindt de lagere luchtdruk zich aan je linkerzijde en de hogere luchtdruk aan je rechterzijde.

Rukwinden of windstoten gaan vaak samen met het neerwaartse transport van de koude lucht. Vaak wordt dit neerwaartse transport ook geholpen door neerslag. Vooral bij onweders in de zomer kan plots koude lucht van hoog in de atmosfeer naar beneden vallen, waarna deze zich uitspreid rondom de bui. Dit wordt ook wel het gustfront genoemd. Dat is ook de oorzaak waardoor je vaak eerst een windstoot voelt, vlak voor het onweer uitbarst. Anderzijds hebben we ook drukwinden die ontstaan door obstakels op het aardoppervlak, die de wind ongelijkmatig laten waaien.

Wil je het verschil tussen gemiddelde wind en windstoten eens echt voelen, dan moet je donderdag in de namiddag maar eens buiten gaan staan. De gemiddeld wind wordt dan 6 tot 7 Bft (krachtig tot hard) en kan soms aanleunen tot 8 Bft (stormachtig). De windstoten lopen op tot 80 of 90 km/u en een uitschieter van 100 km/u is niet uitgesloten. Het maximum van de wind wordt dan in de avond verwacht.